طرحواره درمانی چیست؟ راه تضمینی بهبود روابط عاطفی با طرحواره درمانی !

درباره اهمیت طرحواره درمانی در زندگی انسان و رفع تله های شخصیتی چه می دانید؟

آیا تا به حال برای حل کردن مشکلات خود، از یکی از روش های روان درمانی استفاده کرده اید؟

چقدر با شیوه ی طرحواره درمانی آشنایی دارید؟

آیا متوجه الگوهای تکراری در زندگی خود شده اید؟ مثلاً این که همیشه با افرادی وارد رابطه شوید که به شما بی توجهی می کنند؟

یا مثلاً با این که از سخنرانی در جمع می ترسید، از عمد، خود را در محیط هایی قرار دهید که مجبور به صحبت کردن در جمع شوید؟

 

در طرحواره درمانی به درمان مشکلات زندگی با این رویکرد می پردازیم که در دوران کودکی همه ی ما، یک سری اتفاقات افتاده که به علّت تکرار شدن، بر باورها، ذهنیت و شخصیت ما، اثر منفی گذاشته است. این اتفاقات در بزرگسالی به الگوهای تکرارشونده ای تبدیل می شوند که برای ما مشکل ساز است.

به یاد داشته باشیم که ممکن است ما در شکل‌گیری این الگوها نقش نداشته باشیم. ولی بدون شک، در تداوم آن ها مسئول هستیم.

بنابراین، باید با افزایش آگاهی خود درباره روش درمان این الگوهای تکراری و طرحواره درمانی، از تداوم مشکلات تکرارپذیر زندگی خود جلوگیری کنیم. هدف ما نیز در این مقاله همین است. پس تا پایان با ما همراه باشید.

طرحواره یا تله های زندگی چیست؟

هریک ما در کودکی تجربه هایی داریم که آثار آنها بر بزرگسالیِ ما و فردی که اکنون هستیم، مؤثر است.
برخی از این تجربه های کودکی منفی هستند و بنابراین تأثیر منفی بر بزرگسالی فرد می گذارند.
به طوریکه ممکن است، فرد گرفتار الگوهای رفتاری تکرارپذیری شود که روابط عاطفی و حتی تمام زندگی او را تحت تأثیر قرار می دهد. امّا چطور؟

انسان به طور ذاتی از ناشناخته ها دوری می کند و به دنبال لمس دوباره ی اتفاقات و تجربه های آشنای گذشته می گردد.
بنابراین در بزرگسالی در جستجوی روابط و محیط هایی است که همان حس آشنای دوران کودکی را درونش زنده کند.
گاهی آن حس آشنا، یک احساس منفی و زیان آور مثل احساس بی ارزش بودن است و فرد می داند که بهتر است، وارد روابط یا محیط هایی نشود که آن حس را دوباره تجربه کند.
با این حال، توجهی به این مطلب نمی کند و این قدر تجربه ی آن احساس منفی را تکرار می کند که به یک الگوی رفتاری تبدیل می شود. به چنین الگوهایی، طرحواره یا تله شخصیتی گفته می شود.

مثال

مثلاً شخصی که در کودکی مورد تمسخر اطرافیان قرار می گرفته و احساس بی ارزشی را تجربه کرده؛ در بزرگسالی، به دنبال روابطی است که طرف مقابل برای او ارزش قائل نشود و بتواند دوباره احساس آشنای بی ارزشی را تجربه کند.
چنین شخصی روابطش به همین علت ناموفق هستند و به پایان می رسند، بدونِ اینکه متوجه تله شخصیتی خود شود. او باز هم وارد رابطه ای جدید می شود که بتواند حس بی ارزشی را به او القا کند.

طرحواره یک الگوی منسجم، پایدار و منفی است که در طول کودکی و نوجوانی شکل گرفته و توسعه می‌یابد. زمانی که نیاز‌های اصلی فرد در کودکی دیده و برآورده نمی‌شوند، طرحواره های منفی رشد می‌کنند.

نیازهای اصلی یک کودک عبارتند از: امنیت، عشق، توجه و اعتبار دادن به نیازها و احساساتش، پذیرفته شدن، تشویق شدن، همدلی، کمک و پشتیبانی.

طرحواره یا تله ی شخصیتی، از طریق اندیشه‌ها، باور‌ها، اعمال و روابط فرد در طول زندگی تقویت می‌شود.

زمانی که یک طرحواره یا تله فعال می‌شود، تمامی افکار و احساسات شما تحت سلطه ی آن قرار می‌گیرند. در این لحظه است که شما افکار و احساسات منفی شدیدی را تجربه می‌کنید.

یکی از الگوهای تکرار شونده در روابط عاطفی تله رهاشدگی است؛ که در ویدیوی کوتاه زیر، آقای صالح آتشی، مدیر و مؤسس گروه آموزشی فرافکر و مدرس  دوره غیر حضوری تله های روابط عاطفی به آن پرداخته اند.

 

طرحواره درمانی چیست؟

1. تعریف طرحواره درمانی

طرحواره درمانی یا اسکیما تراپی (Schema Therapy)، یکی از روش های نوین و پرکاربرد روان درمانی است.

طرحواره درمانی، حتی به درمان دسته ای از اختلالات شخصیت و نگرانی های مربوط به سلامتِ روان هم که همیشه سایر گزینه های درمانی برای آن ها پاسخی ندارد، می پردازد.

این روش می تواند به ویژه برای درمان اختلال شخصیت مرزی، مفید باشد.

در طرحواره درمانی، شما به کمک یک درمانگر، به کشف و درک طرحواره های خود در زندگی می پردازید. هدف از طرحواره درمانی این است به شما آموزش دهد، چگونه می توانید نیازهای عاطفی تان را به روشی سالم برآورده کنید که باعث پریشانی شما نشود.

2- آیا استفاده از طرحواره درمانی در دنیا رایج است؟

با توجه به پژوهشی که گروهی از محققان انجام داده اند، طرحواره درمانی در حال تبدیل شدن به رایج ترین رویکردِ روان درمانی، برای درمان اشخاصی است که انواع مختلفی از مشکلات روحی و روانی را دارند.

افسردگی مقاوم به درمان، یکی از معضلات بهداشتی – درمانی در دنیا است که هزینه های زیادی را به جوامع مختلف تحمیل می‌کند. پژوهشگران برای رفع این مشکل و کاهش تبعات آن، تکنیک طرحواره درمانی را مورد آزمایش قرار داده و بر فواید آن تأکید دارند. این در حالی است که حدود ۱۰ تا ۶۰ درصد از افراد مبتلا به افسردگی های اساسی، به داروهای ضدّ افسردگی پاسخ نمی دهند. نسبت به سایر روش های روان درمانیِ افسردگی، طرحواره درمانی توانسته شیوه ی مناسب تری برای جایگزین کردن با دارو باشد.

 

انواع طرحواره ها یا تله های زندگی

به طور کلی ۱۸ طرحواره یا تله تعریف شده است:

• تله ی محرومیت هیجانی
• تله ی رهاشدگی
• تله ی بی اعتمادی
• تله ی انزوای اجتماعی
• تله ی بی ارزشی
• تله ی شکست
• تله ی وابستگی
• تله ی آسیب پذیری
• تله ی خویشتنِ تحول نیافته
• تله ی اطاعت
• تله ی ایثار
• تله ی سرکوب هیجانات
• تله ی معیارهای سخت گیرانه
• تله ی استحقاق
• تله ی عدم خویشتن داری
• تله ی نیاز به تأیید
• تله ی بدبینی
• تله مجازات